1510 yılında Trablus İspanyollar tarafından işgal edilir. 1532’de Malta Şovalyelerine devrederler, Trablus’u/Libyayı. Zulüm dayanılmaz olunca bir heyet İstanbul’dan yardım ister ve Osmanlı Devleti Murat Ağa’yı gönderir. Gönüllüler eğitilir ve teçhizatlandırılır. 1551 yılında Osmanlı Donanması da gelince, Trablus haçlılardan temizlenir ve beş yıl sonra Mısrata bir Osmanlı Türk şehridir. Osmanlı Devletinin gönderdiği askerle oradaki yerli kadınlarla evlenir ve oralara yerleşirler. Anadolu’dan giden ailelerle önemli bir Türk nüfus oluşur.
Balkanlarda Evladı Fatihanın yani Türklerin yaşadığını bilmeyenlerin, “Libya’da da mı Türk var?” diye soru soracağına şaşmamak lazım.
1911 yılına kadar Osmanlı hâkimiyeti vardır. O yıl İtalyanlar işgale girişince, Enver Bey, Mustafa Kemal, Fethi Bey gibi subaylar gayrı resmi olarak Libya’ya gider ve gönüllüleri teşkilatlandırarak İtalyanların kıyı şeridinden içeri bölgelere girmelerine mani olurlar. Sonrası malum, Balkan Savaşları ve bu subayların geri dönüşünü herkes bilir. Ancak bazı subaylar kalır ve mücadeleye devam ederler. Hatta 1919 yılında kısa ömrüne rağmen Mısrata’da Trablus Cumhuriyetini kurarlar. Mısrata Türklerin kahir ekseriyetle yaşadıkları, bugün ülkenin üçüncü büyük şehridir.
1930’lu yıllarda mücadele devam eder. O yıllarda Hizbul Trablusı Türki adında bir parti de kurulur ve bu parti Türkiye ile birleşme taraftarıdır.
1951 yılında bağımsız olan bu fakir, nüfusu az ülkede 1959’da petrol bulununca ülkenin talihi değişir. 1959 yılında Kral İdris Türkiye’de iken genç subaylar darbe yapar ve bunların arsındaki Kaddafi daha sonra ipleri eline alır. Herkesin bildiği Kaddafi ve Yeşil Sosyalizm vs.
Kaddafi Türk nüfusu sevmez ve tedbir alır. Türkleri askeri okullara kesinlikle almaz. Hatta Mısrata’da nüfus yapısını bozmak için oraya bedevi kabileleri yerleştirmeye çalışır.
Libya’da çok sayıda Türk aşireti vardır. Bunların en büyüğü ve Mısrata’da hâkim olan aşiret Kuloğulları veya Köroğulları olarak adlandırılır.
Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti Başkanlık Konseyi Başkanı Fayiz Mustafa Serrac, Cumhurbaşkanımız ile birlikte fotoğrafları hafızamızda canlanmıştır, Türktür. Dedesi 1840 yılında Manisa’dan gitmiş.
Aşağıdaki fotoğrafta ise Fayiz Serrac’ın babasının 1954 yılında İstanbul’daki akrabalarını ziyareti sırasında çekilmiş bir fotoğrafı görüyorsunuz. Fotoğrafın altında böyle yazıyor.
Libya bizim sadece denizden sınır komşumuz değil, sıradan bir ülke hiç değil…
108 yıl önce biz Libya’yı kaybettikten sonra kaybımız burası ile sınırlı kalmadı; Balkanları da kaybettik. Bu kayıplardan 15-20 yıl sonra Türkiye nüfusunun kaçta kaçı muhacir idi. Hiç düşündünüz mü?
Tarihi, milli, kültürel, ekonomik vs. tüm sebepler, Libya’da olmamızı gerektiriyor.
Balkan Türkleri – Libya Türkleri
Dr. Bayram Çolakoğlu 